از کاشت تا برداشت خربزه

از کاشت تا برداشت خربزه

گیاه شناسی

این گیاه از محصولات جالیزی و از خانواده کدوئیان است که برای رشد به آب وهوای گرم نیاز دارد.

خربزه یک گیاه یک ساله و علفی است که ساقه ای طویل و خزنده دارد و از اواسط بهار تا اوایل تابستان کاشته می شود.

شرایط زیستی

آب و هوا

این گیاه در مناطق گرمسیری بهترین عملکرد و رشد را دارد. از آن جایی که فصل رشد این گیاه طولانی است بهتر است در مناطقی کشت شود که بین آخرین سرما بهاره تا پائیزه ۱۵۰ روز فاصله باشد در صورتی که هوا مرطوب باشد قند گیاه کم می شود و آفات به آن حمله می کنند‌.

خاک و تغذیه

خربزه در انواع مختلف خاک ها رشد می کند با این وجود در خاک های حاصلخیز و غنی با زهکشی مناسب بهترین نتیجه را دارد. پس خاک شنی، لومی برای پرورش این گیاه گزینه مناسبی است.

از آن جایی که این گیاه در خاک های اسیدی دچار زردی برگ می شوند مناسب ترین PH برای آن ها بین ۶ تا 7/6 می‌باشد.

این گیاه برای رشد به مقادیر زیادی کلسیم، پتاسیم و ازت و میزان کمتری فسفریک اسید نیاز دارد. در صورتی که خاک فقیر باشد باید ۱۰۰-۸۰ کیلوگرم ازت، ۱۵۰-۱۰۰ کیلوگرم پتاسیم و ۸۰-۶۰ کیلوگرم فسفر به مزرعه در چند نوبت به صورت سرک داده شود هم چنین یک هفته قبل از کاشت باید ۳۰-۲۰ تن کود دامی به خاک تزریق شود.

ارقام خربزه

از مهم ترین ارقام خارجی golden but و Hony dwe می باشد و ارقام ایرانی شامل خربزه قصری، خاقانی، جعفر آبادی، زرد ایوانکی، درگزی و گرگاب اصفهان می باشند که در رسیدن، شکل و رنگ پوست با هم‌تفاوت دارند.

خاقانی : یکی از ارقام متوسط رس می باشد که استوانه ای، کشیده، نوک تیز و لاغر است.

جعفرآبادی :دیر رس، میوه بزرگ به شکل بیضی و پوست آن مشبکی است‌.

قصری: متوسط رس، میوه کشیده و دارای قند متوسطی می باشد.

زردایوانکی: رنگ پوست میوه کاملا زرد است و روی آن برجستگی هایی دیده می شود. درصد آب میوه زیاد است ولی درصد قند آن پایین می باشد.

درگزی : متوسط رس، میوه آن کشیده و بیضی شکل است و قند بالایی دارد .

خربزه به دو صورت بذرکاری یا نشاکاری کاشته می شود. هم چنین آبی و دیمی کشت می شود.

کشت آبی

- به روش سنتی با ایجاد جوی و پشته عمیق: در این روش زمین در فصل پائیز یا اواخر اسفند ماه شخم عمیق زده می شود و کود حیوانی کاملا پوسیده به خاک تزریق می شود. هم چنین برای حفظ رطوبت به آن مالچ اضافه می شود و سپس ۳ تا ۴ عدد بذر خیس شده را در عمق ۵- ۳ سانتی متری در گودال هایی به فاصله ۵۰ سانتی متر از هم به  صورت جوی و پشته ای می کارند باید توجه شود که قبل از کاشت بذر نهرها پر از آب باشند و زمانی که رطوبت اضافی تبخیر شد بذرها در گودال کاشته شوند.

- به روش جدید با ایجاد جوی و پشته کم عمق : در مناطق معتدله با خاک های دارای بافت سبک از این روش استفاده می شود ولی به جای استفاده از نهرهای عمیق از شیارهای کم عمق برای آبیاری استفاده می شود.

- نشاکاری : در مناطقی که دوره رشد کوتاهی دارند و یا بخواهیم محصول را زود برداشت کنیم از این روش استفاده می‌کنیم. روش کار بدین صورت است که بذر خربزه را در گل خانه یا بستر نشا می کارند .1۰ تا 7۰ روز بعد جوانه زنی بذر آغاز می شود بعد از انتقال آن ها به خزانه زمانی که گیاهچه ۲ تا ۳ برگی شد آن ها را بعد از مقاوم سازی به زمین اصلی منتقل می کنند و به صورت خطی در زمین می کارند.

مراقبت بعد از کاشت

آبیاری

بسته به محیط کشت و جنس خاک دفعات آبیاری در این گیاه متفاوت است. در خاک های نیمه سنگین هر ۱۲-۱۰ روز یک بار آبیاری انجام می شود این در صورتی است که در خاک های سبک هفته ای یک بار آبیاری انجام می شود.

در برخی از مناطق کشور بعد از اولین آبیاری و هرس به مدت ۲۰ تا ۳۰ روز به گیاه تشنگی می دهند. هم چنین نوسانات آنی می تواند رشد را کم می کند و باعث ترگ خوردگی گیاه شود از طرفی آبیاری بیش از حد باعث کاهش قند میوه می شود.

هرس

زمانی که بوته خربزه ۴ برگی شد و ساقه های فرعی ظاهر شدند و به طول ۱۰ - ۵ سانتی متر رسیدند. ساقه اصلی بعد از برگ دوم و از بالای دو ساقه فرعی قطع می شود حالا هر بوته خربزه دارای دو ساقه متقابل است که تمام گل های نر و ماده در آن ظاهر می شود که پس از تلقیح آن ها میوه تشکیل می شود.

تنک کردن

زمانی که گیاه ۲ یا ۳ برگی شد یک بوته سالم و قوی انتخاب می شود و بقیه بوته ها به صورت سطحی از خاک خارج می شود و حذف می شوند.

آفات و بیماری ها

مهم ترین آفات خربزه شته ها و مگس خربزه هستند که شته ها روی برگ ها و ساقه گیاهان زندگی می کنند و با تغذیه از شیره گیاهی باعث پژمرده شدن برگ ها، نابودی جوانه ها و تضعیف بوته ها و در نهایت مرگ گیاه می شوند. برای نابودی شته ها هم می توان از عوامل بازدارنده طبیعی مثل زنبور و مگس و هم از سموم شیمیایی استفاده کرد.

مگس خربزه با تخم گذاری خود پوست میوه را سوراخ می کنند و از گوشت آن تغذیه می کنند که باعث فساد و تلخ شدن میوه می شود که با سم پاشی می توان آن ها را از بین برد.

و بوته میری و سفیدک سطحی جز مهم ترین بیماری ها خربزه هستند.

برداشت

زمان برداشت خربزه به عوامل مختلفی مثل زمان مصرف، رقم و دما بستگی دارد.

موقعی که برجستگی ها و خطوط روی پوست سفت و برجسته شوند یا پیچک نزدیک به دم میوه خشک شود گیاه آماده برداشت است .

اگر رنگ پوست تغییر کند و از سبز تیره به رنگ سبز مایل به زرد در بیاید نشانه رسیدگی میوه است هم چنین ممکن است در بعضی از ارقام نوک میوه نرم شود و یا ترک هایی ایجاد شود که در این‌ صورت باید میوه را به آسانی از دمگل جدا کرد ‌.

در زمان برداشت مواد معدنی و قند میوه بالا می رود که این نشانه ای از کیفیت کاشت گیاه است در صورتی که گیاه به موقع برداشت نشود بافت گوشت میوه خراب می شود.