زرشک

زرشک

درختی همیشه سبز با برگ های پهن است، این گیاه بومی مناطق نیمه گرمسیری و معتدله می باشد. جز گیاهان روز بلند است که به بیش از ۱۴ ساعت در روز نور نیاز دارد و در مناطقی با بستر خاک لومی و شنی رشد می کند که این رشد در فروردین و اردیبهشت ماه به حداکثر خود می رسد.

زرشک در  نواحی مختلف کشور از جمله استان های خراسان، اصفهان،کرمان و تهران و مناطقی از‌ آذربایجان قابل کشت است .

این میوه منبع غنی از ویتامین c ویتامین B ( مانند تیامین ) و مواد معدنی مثل روی می باشد. به همین علت در‌ درمان بسیاری از بیماری ها مانند عفونت مجاری ادراری، عفونت دستگاه گوارش، کنترل قند خون،‌ کنترل کلسترول، درمان مسمومیت غذایی، قاعدگی دردناک، بواسیر، تب‌خال موثر است، هم چنین به دلیل طبیعت سرد‌ و خشک مقوی کبد، قلب، صفرا بر است.

برگ زرشک به تنهایی یا مخلوط برای زخم روده و رفع اسهال مناسب است هم چنین جویدن آن باعث سفتی لثه می شود و برای خوش بو کردن دهان هم کاربرد دارد .

زرشک به صورت درختچه های خاردار به ارتفاع یک تا سه متر است که بعضی ارقام آن در محیط مساعد به شش متر هم می رسد. به طور کلی از ۳۰۰ متر مربع زمین می توان ۵۰ کیلو زرشک برداشت کرد که در صورت شرایط مطلوب این رقم بیشتر هم می شود. در حال حاضر زرشک به دو صورت هسته دار و بی هسته کشت می شود که نوع بی هسته آن نیاز به آب کمی دارد و در صادرات نقش چشم گیرتری را ایفا می کند. از انواع زرشک می توان به زالزالکی، زرافشانی، معمولی، ژاپنی اشاره کرد.

کشت زرشک

۱.کاشت: قبل از این مرحله باید زمین آماده سازی شود.

در زمین های کوچک مناطق کوهستانی درختچه زرشک با فواصل کم به صورت نامنظم کشت می شود و در زمین های  بزرگ ابتدا زمین را که حاوی کود پوسیده و کود فسفات آمونیوم است را شخم می زنند پس از آن جوی های کم عمقی به فاصله ۴ متر ایجاد کرده و داخل آن گودال های کاشت را به عمق ۵۰ سانتی متر حفر می کنند و نهال ها را در آن می کارند.

کاشت نهال زرشک نشانه در ماه آذر است. زرشک بی دانه رشد رویشی خود را از اوایل فروردین ماه با باز شدن جوانه های برگ آغاز می کند. در اردیبهشت ماه غنچه های توپی زرد از وسط برگ های تازه می روید و به تدریج باز می شود ( دوره گلدهی بیست روز طول می کشد )، سپس میوه از اواخر مرداد و اوایل شهریور شروع به تغییر رنگ می کند تا برداشت شود .

۲.داشت: این مرحله شامل آبیاری، زیر وروکردن خاک، هرس و کنترل آفات و امراض می باشد .

آبیاری

 زرشک از گیاهان مقاوم به کم آبی است در ۳ تا ۴ سال ابتدای کاشت بسته به شرایط آب وهوایی هر ۷ روز یک مرتبه آبیاری می شود و درسال های بعد معمولا هر ۱۲ تا ۱۵ روز یک بار آبیاری می شود .

دربرخی مناطق کوهستانی در شرایط ویژه گاهی درختچه زرشک در طول فصل رشد بیش از ۳ مرتبه آبیاری نمی شود، حتی در مناطق کوهستانی که خاک قدرت حفظ رطوبت بالایی دارد به صورت دیم کشت انجام می گیرد .

بارندگی زمستانه برای این میوه بسیار مفید است و در نابودی آفات موثر، این در صورتی ست که بارندگی بهاره ویژگی نابودی آفات را ندارد .

زیر ورو کردن خاک: کوش کردن خاک هر ساله در یک مرحله صورت می گیرد ولی در برخی مناطق درفصل خواب و هر ۳۰ روز توسط بیل انجام می شود، این عمل سبب از بین رفتن علف های هرز، تهویه ی بهتر خاک، افزایش سرعت نفوذ آب در خاک، مخلوط شدن کود با خاک و کنترل آفات احتمالی می گردد.

زرشک از نظر نیاز به مواد غذایی گیاه کم توقعی است، به همین منظور کوددهی آن هر دو سال یک بار پس از برداشت محصول در پاییز بسته به سن درختچه انجام می شود .

درخت زرشک از سال ۵ به شکل اقتصادی محصول می دهد بیشترین محصول برای این گیاه از سال ۱۴ کاشت رخ می دهد .

۳.برداشت :زرشک خوب در هنگام برداشت به رنگ قرمز روشن تا تیره است، مزه ی آن شیرینِ ملس و پر آب می باشد. این میوه به دلیل نازکی پوست و هم چنین وجود خارهای فراوان و تراکم شاخه ها برداشت سخت و پر هزینه ای را دارد که به صورت یک مرحله ای انجام می گیرد

انواع روش های برداشت

۱.خوش چینی ( به وسیله دست )

۲.ضربه ای : به شاخه ها ضربه زده می شود تا میوه ریخته شود از معایب این روش می توان به این اشاره کرد که گاهی این ضربه ها سبب زخم شدن و کاهش باردهی در سال بعد می شود .

۳.شاخ بر

امروزه میوه زرشک به دلیل تولید با کیفیت مورد استقبال کشورهایی مثل نترلند، کانادا، آلمان و ..‌است که به صورت فله به فروش می رود‌. با فرآوری کردن این میوه و بسته بندی خلاقانه می توان صادرات این محصول را افزایش داد.