انواع هورمون ها
انواع هورمون های گیاهی و نقش آن ها
انواع هورمون ها
- اکسین ها : در مناطقی از گیاه که فعالیت های رشد و نمو در آن ها بیشتر است به همان میزان اکسین بیشتری هم تولید می کنند پس مریستم های مختلف از جمله نوک ساقه و نوک ریشه سرشار از اکسین هستند .این هورمون ها رشد جوانه جانبی را مختل می کند .در رشد گل ، ریزش میوه و برگ ، رشد ریشه و افزایش طول گیاه نقش مهمی دارد و اما در باغبانی از این هورمون برای تعادل سازی اکسین در جلوگیری از ریزش گل و میوه ، جلوگیری از رشد نرک و پاجوش ، رشد طولی شاخه و ریشه دار کردن قلمه ها استفاده می شود .
- جیبرلین: جیبرلین به طور کلی در تمام جنبه های مختلف رشد و نمو گیاه از رویش دانه تا تشکیل میوه اثر گذار است. این ماده به مقادیر مختلف در همه بخش های گیاه وجود دارد اما بیشترین مقدار آن ها در دانه های نارس وجود دارد که باعث درشتی میوه، افزایش کیفیت محصول، اصلاح شکل و افزایش جوانه زنی در گیاه می شود .
- سیتوکینین: سیتوکینین ها در تمامی مراحل رشد نقش مهمی را ایفا می کند و باعث تحریک در تقسیم سلولی، تحریک پیری در برگ ها و تمایز‌یابی سلول ها می شود به طور مثال سرعت جوانه زنی را زیاد می کند، ریزش میوه را کم می کند و دوره نونهالی درختان میوه را کوتاه می کند .
- اتیلن: این گاز قبل از رسیدن میوه در گیاه تولید می شود و مسئول تغییرات در رنگ، بافت و ترکیبات شیمیایی در آن هاست.
اگر میوه ای زودتر از موعد برداشت شود می توان با قرار دادن در معرض هورمون اتیلن رسیدگی را در آن ها تسریع کرد به عنوان مثال در موز و خرمالو، از طرفی مصرف آن باعث رنگ پذیری بهتر در مرکبات می شود البته باید توجه داشت بیشتر از دستور العمل مختص به گیاه استفاده نشود چون منجر به اثرات سوء در آن ها می شود، چنان چه اتیلن در غلظت کم استفاده شود باعث تحریک در جوانه زنی می شود ولی در غلظت زیاد باعث جلوگیری از آن می شود .
بازدارنده های رشد
آبسیزیک اسید: این هورمون سبب خواب گیاه می شود. آغشته کردن جوانه های در حال رشد به این هورمون باعث بازدارندگی رشد می شود و بیرونی ترین برگ های مریستمی را به پولک تبدیل می کند. زمانی که گیاه با بحران آب مواجه شود آبسیزیک اسید روزنه ها را می بندد و از تعرق گیاه جلوگیری می کند پس به عنوان یک محافظ گیاهی شناخته می شود. از آن جایی که این هورمون در طول تنش محیطی عمل می کند به هورمون استرس هم معروف می باشد.
اسید آبسیزیک علاوه بر تاثیر بر خواب جوانه، دانه و جدا شدن برگ و میوه از گیاه بر رشد و تشکیل گل هم اثر بازدارندگی دارد.
هورمون های ریشه زایی
یکی از روش های کاشت در گیاهان کشت قلمه ای است. قلمه قسمتی از گیاه مادر است که جدا می شود و در شرایط مناسب از نظر دما و رطوبت قرار می گیرد و بعد از مدتی ریشه و جوانه تولید می کند.
حال هورمون های ریشه زایی باعث تسریع در تشکیل ریشه قلمه ها می شود یکی از این هورمون ها اکسین است که به صورت محلول، پودر و ژل کلونینگ وجود دارد که باعث تحریک ریشه زایی گیاهان می شود.
یکی دیگر از هورمون ها جیبرلین ها هستند که عملکردی خلاف بر اکسین ها دارند یعنی باعث بازندارگی ریشه زایی در گیاه می شوند.
