بیماری های مهم زیتون‎

مقدمه 

زیتون درختی همیشه سبز و بومی مدیترانه است که عمر طولانی دارد و در آب و هوای نیمه گرمسیری کشت می شود. ارتفاع درخت زیتون بین ۳ تا ۱۵ متر متغیر است و برگ های نیزه ای شکل و نوک تیزی دارد. 

بیماری لکه طاووسی 

عامل این بیماری قارچی به نام Spilocaea Oleagina می باشد. علائم بیماری لکه طاووسی به صورت لکه هایی روی برگ ها، میوه ها و دم میوه ها است .

این بیماری اندام های سبز گیاه را، به ویژه برگ ها را آلوده می کند. در بیماری لکه طاووسی روی برگ ها، لکه هایی حلقوی شکل به رنگ خاکستری قهوه ای ایجاد می شود .

اگر تعداد لکه ها روی دمگل زیاد باشد، میوه ها می ریزند و برگ ها آلوده ی کلروز شده، دچار ریزش می شوند .

این ریزش شدید برگ ها و میوه ها باعث ضعیف شدن درختان می شود و مقدار محصول نهایی را کاهش می دهد .

بارندگی باعث گسترش و انتشار بیماری می شود .

 مبارزه با بیماری لکه طاووسی 

برای مبارزه با این بیماری باید عملیات کشاورزی را مانند هرس مناسب، استفاده از ارقام مقاوم و فاصله مناسب کاشت را اجرا کرد. در صورتی که گیاه آلوده به این قارچ شد، برای کنترل آن معمولا در اواخر پائیز و قبل از شروع بارندگی های زمستانه از سموم مسی مانند دودینا استفاده می کنند.

بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی 

پژمردگی ورتیسیلیومی یکی از مهم ترین بیماری های زیتون می باشد ‌.

عامل بیماری از طریق ریشه به گیاه وارد می شود، ‌زمانی که ریشه توسط نماتد مولد زخم آسیب می بیند ورود ورتیسیلیوم به گیاه آسان تر انجام می شود .

بعد از ورود این قارچ از ریشه از میان آوندها حرکت می کند و از آن جا به درون شاخه ها و سرشاخه ها پیشروی می کنند .

عامل این بیماری، آنزیم و سمومی را تولید می کند که مانع از انتقال آب به ریشه ها می شود .

علائم بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی در بهار نزدیک زمان گلدهی شروع می شود. برگ های تازه به سمت داخل پیچ می خورند و تغییر رنگ می دهند . 

دیگر علائم این بیماری شامل چروکیدگی و سوختگی برگ، ریزش برگ و میوه، تیره شدن آوند چوبی و مرگ شاخه یا کل درخت می باشد .

مبارزه با بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی 

بهترین روش برای مبارزه با این بیماری پیشگیری می باشد. ولی همیشه نمی توان از آن استفاده کرد . عامل این بیماری می تواند تا چندین سال درون خاک زنده بماند. بنابراین، بهتر است از کشت در زمین های آلوده جدا خودداری شود ‌.

اقدامات زراعی مناسب مانند استفاده از ارقام مقاوم، مدیریت صحیح آبیاری، استفاده از کودها و کنترل علف های هرز تا حدودی می تواند این بیماری را کنترل کند. البته هیچ کدام از این موارد باعث معالجه و حذف این قارچ از درخت نمی شود .

آفتاب دهی یکی از روش های موثر و کارآمد برای کاهش شیوع این بیماری می باشد. در این روش ابتدا محل آلوده را آبیاری و سپس شخم می زنند و با پلاستیک شفاف ضخیم به قطر ۴ تا ۶ سانتی متر به مدت ۶ تا ۸ هفته می پوشانند. در نتیجه نور خورشید باعث گرم کردن و ضدعفونی کردن ۳۰ سانتی متر اول خاک می شود .

همچنین با استفاده از سمومی مانند کلروپیکرین، متیل بروماید و متام سدیم می توان با این بیماری مبارزه کرد. ‌یکی از معایب این روش هزینه ی بالا و موثر نبودن به طور ۱۰۰ درصد می باشد .

بیماری گال 

عامل این بیماری از طریق زخم های ناشی از آسیب آفات، زخم هرس، سرمازدگی و بادهای شدید وارد گیاه می شود. با بارش باران این باکتری از نقطه به نقطه دیگر درخت منتقل می شود، تا جایی که در کل درخت پخش می شود ‌.

در ابتدا آلودگی باعث ایجاد گال های سبز و کوچک و کروی شکل می شود که با گذشت زمان تومورها بزرگ و قهوه ای رنگ می شوند .

علائم دیگر بیماری گال شامل کاهش اندازه میوه، تغییر طعم میوه و مقدار روغن در آن، برگ ریزی و از بین رفتن شاخه های گل دهنده می باشد و در نتیجه منجر به کاهش محصول می گردد.

مبارزه با بیماری گال 

در قدم اول با عملیات پیشگیرانه می توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد. باید  تمامی فعالیت هایی که موجب وقوع زخم در اندام چوبی درخت می شود را کنترل کرد. به طور مثال آفات زیتون باعث ایجاد زخم روی درخت می شود با کنترل آفات می توان بروز بیماری گال را کاهش داد .

هرس تابستانه درخت و حذف قسمت های آلوده در کنترل این بیماری موثر می باشد .

همچنین با استفاده از سموم حاوی مس مانند بردو می توان از گسترش بیماری جلوگیری کرد .

ضدعفونی زخم ها و ابزارها با هیپوکلریت سدیم یا سولفات از جمله اقدامات بهداشتی موثر در بیماری گال است .

بیماری فیتوفترایی ریشه 

بیماری فیتوفترا در شرایط مرطوب بودن خاک و سردی هوا ایجاد می شود. این بیماری بیشتر در خاک هایی که زهکشی خوبی ندارد دیده می شود .

در بیشتر موارد عامل این بیماری در سطح خاک یا نزدیک به آن به گیاه حمله می کند و باعث آب سوختگی پوست می شود این ناحیه با گذشت زمان به رنگ سیاه در می آید .

با گسترش بیماری، پوست ساقه حالت محکمی خود را از دست می دهد و لعابی می شود و تراوش های صمغی و آبکی ایجاد می کند .

فیتوفترا به ریشه ها هم حمله می کند و باعث قهوه ای شدن و پوسیدگی ریشه های اصلی و فرعی می شود .

علائم این بیماری در شاخه و برگ ها به صورت کم پشت شدن شاخ و برگ، خشکیدگی سرشاخه ها، کاهش شدید برگ و مرگ اندام های هوایی ظاهر می گردد.

مبارزه با بیماری فیتوفترایی ریشه 

·       عدم کشت در زمین های آلوده

·       رعایت بهداشت زراعی و ضدعفونی کردن تجهیزات مورد استفاده 

·       مدیریت صحیح آبیاری 

بیماری آنتراکنوز

اولین علائم بیماری آنتراکنوز در فصل پائیز شامل سوختگی و زردی برگ ها، ریزش برگ ها و مرگ سرشاخه ها است .

 در اثر این بیماری فرورفتگی های کوچکی به رنگ کرم در سطح میوه ایجاد می شود به تدریج اندازه این فرورفتگی ها افزایش پیدا می کند تا جایی که تمام سطح میوه را می گیرد و باعث چروکیدگی و پژمردگی آن می شود .

در صورت آلوده بودن درخت  زیتون های آلوده یا دچار ریزش می شوند و یا بر روی شاخه ها به صورت مومیایی در می آیند .

مبارزه با بیماری آنتراکنوز 

·       انجام هرس و ایجاد تهویه مناسب در تاج درخت 

·       استفاده از سموم مسی مانند هیدروکسید مس و اکسی کلرید مس قبل از شروع بارندگی های پائیزه 

بیماری سرکوسپوریوز 

عامل این بیماری باعث ایجاد لکه های خاکستری تا سربی رنگ در سطح زیرین برگ ها می شود که بعد از مدتی کاملا تغییر رنگ می دهد و به سیاه تبدیل می شود. سطح بالایی برگ ها کلروزه  یا زرد رنگ می شوند .

 سرشاخه های درختان آلوده در فصل بهار دچار ریزش برگ ها می شوند .

مبارزه با بیماری سرکوسپوریوز 

·       انجام هرس برای هوادهی بهتر به تاج درخت 

·       استفاده از سموم مسی 

بیماری پوسیدگی آرمیلاریایی ریشه 

عامل این بیماری به ریشه ها حمله می کند و باعث ایجاد صفحات بادبزنی شکل به رنگ سفید مایل به زرد بین پوست و چوب ریشه می شود .

کاهش رشد، زردشدن و کوچکی برگ ها، خشکیدگی شاخه ها و ضعف عمومی از دیگر نشانه های این بیماری است .

در برخی موارد این بیماری باعث مرگ درخت نیز می شود .

مبارزه با پوسیدگی آرمیلاریایی ریشه 

·       عدم کشت در زمین های آلوده

·       جمع آوری کردن ریشه درختان قطع شده 

·       تدخین خاک با استفاده از متیل بروماید