ضدعفونی کردن خاک زمین های کشاورزی
اهمیت ضدعفونی کردن خاک
از آنجایی که ممکن است خاک ها دارای آفات، عوامل بیماری زا و بذرهای علف هرز باشند، قبل از کاشت باید ضدعفونی شوند.
ضدعفونی بستر کشت از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ در صورت عدم ضدعفونی کردن خاک کشت با مشکلات فراوانی روبه رو می شود. ضدعفونی کردن خاک باعث بهبود کیفیت خاک می شود همان طور که در بالا گفته شد عوامل بیماری زا، قارچ ها، حشرات، نماتد و ... باعث نابودی محصول نهایی می شوند.
از مزایای این فرآیند می توان به کاهش هزینه های کشت، کاهش مصرف سموم کشاورزی، کشت با کیفیت و صرفه جویی در نیروی کار و زمان اشاره کرد.
ضدعفونی کردن خاک به دو روش غیرشیمیایی و شیمیایی انجام می شود:
غیر شیمیایی: در این روش بر خلاف ضدعفونی کردن به روش شیمیایی موجودات زنده مفید خاک حفظ می شود و عوامل آسیب رسان به طور انتخابی از بین می روند.
بنابراین می توان گفت ضدعفونی کردن غیرشیمیایی خاک به معنای پاستوریزه کردن می باشد نه استریلیزه کردن آن. ضدعفونی کردن خاک به این روش به دو صورت نور خورشید و استفاده از بخار آب انجام می شود. به طور کلی با افزایش حرارت خاک در یک بازه دمایی عوامل بیماری زا به طور انتخابی حذف می شوند و سایر موجودات مفید به زیست خود ادامه می دهند.
· ضدعفونی کردن خاک توسط نور خورشید
از این روش برای ضدعفونی کردن بستر کشت در محیط هایی که تابستان گرم دارند و میانگین دمایی بالایی دارند استفاده می شود. با آفتاب دهی خاک عوامل بیماری زا و علف های هرز کنترل می شوند و رشد رویشی گیاه افزایش پیدا می کند.
برای این منظور در ابتدا باید خاک بستر کشت عاری از کلوخ و اجسام سخت گردد، سپس به میزان ۳ تا ۵ کیلوگرم برای هر متر مربع کودهای حیوانی به خاک اضافه شود و با هم مخلوط شوند.
بعد از این مرحله باید بستر کشت به صورت غرقابی آبیاری شود و پس از فروکش کردن آب سطح خاک با استفاده از پلاستیک شفاف پوشانده شود و لبه های آن به عمق ۲۰ سانتی متر زیر خاک برده شود.
باید توجه شود که آفتاب دهی خاک به مدت ۶ هفته در گرم ترین ماه های سال انجام شود. همچنین قبل از کشت، از زیر و رو کردن خاک جلوگیری شود.
· ضدعفونی کردن خاک توسط بخار آب
وقتی مولکول های گازی بخار آب به مایع تبدیل می شوند، حرارت بیشتری نسبت به آب داغ آزاد می کنند. این حرارت باعث نابودسازی عوامل بیماری زا خاک می شود. در این روش باید دقت شود خاک دارای رطوبت باشد در غیر این صورت خاک خشک در مقابل هدایت گرما به عنوان یک عایق عمل می کند و زمان فرآیند را طولانی تر می کند. این روش بیشتر برای گلخانه ها کاربرد دارد.
ابتدا خاک کشت و رطوبت آن سنجیده می شود سپس بستر توسط پلاستیک هایی پوشش داده می شوند و با استفاده از لوله های پلی اتیلنی و یا توسط لوله های تعبیه شده زیر بستر کشت تا عمق ۲۵ سانتی متر خاک بخار آب تزریق می شود.
تزریق بخار آب به مدت چند ساعت باعث افزایش دمای خاک و ضدعفونی شدن آن می شود.
o روش های بخار دهی خاک
§ زیر زمینی
§ زیر پوشش های عایق مخصوص
§ در شرایط خلا
§ بخاردهی نوار متحرک
§ هوا بخار
روش شیمیایی: با استفاده از سموم تدخینی و نفوذ آن به تمامی خلل و فرج خاک می توان خاک را ضدعفونی کرد. این سموم دارای طیف وسیعی از اثر گذاری روی حشرات، آفات، بذر علف های هرز و عوامل بیماری زا می باشد.
یکی از معایب این روش نابود کردن ارگانیزم های مفید خاک می باشد به طوری که بعد از ضدعفونی کرد خاک در صورت آلودگی مجدد بستر کشت قابلیت کنترل آلودگی را ندارد و به سرعت آلودگی در خاک گسترش و نشر پیدا می کند. در ضدعفونی کردن خاک به روش شیمیایی می توان از سمومی مانند متیل بروماید، فرمالین و متام سدیم نام برد.
o سم متیل بروماید
سم متیل بروماید در فرم خالص بی رنگ و بی بو است. این ترکیب قابلیت نابودی تمامی موجودات خاک زی اعم از نماتد، حشرات، قارچ و ... را دارد.
این سم را بعد از صاف کردن سطح خاک و پلاستیک کشی، به میزان ۵۰ تا ۱۰۰ گرم در متر مربع، در حداکثر زمان ۴۸ ساعت توسط مخزنی به خاک تزریق می کنند. بعد از ضدعفونی کردن خاک توسط سم متیل بروماید، می توان پس از ۲ تا ۳ هفته کشت محصول را انجام داد.
o سم متام سدیم
سم متام سدیم قابلیت انحلال خوبی در آب دارد. از این سم برای ضدعفونی کردن انواع بذر و جوانه های علف هرز و گیاهان انگل مانند گل جالیزی کاربرد دارد. این سم دارای طیف وسیعی از قارچ کشی و نماتد کش است. برای ضدعفونی کردن خاک از ۷۷ گرم سم متام سدیم در یک لیتر آب برای هر متر مربع به مدت ۱ تا ۵ هفته استفاده می شود.
o فرمالین
سم فرمالین بدون رنگ است و در آب به خوبی حل می شود. این سم خاصیت قارچ کشی و باکتری کشی بالایی دارد و کمترین تاثیر را روی نماتد و حشرات دارد.
