موز

کشت موز چگونه انجام می شود؟

 گیاه شناسی 

موز گیاهی علفی تک لپه ای و از خانواده musace می باشد که رشد سریعی دارد و شامل یک شبه ساقه کاذب است که توسط گروهی از لایه های متحد المرکز  از غلاف برگی احاطه شده است و هم چنین دارای یک ریزوم زیر زمینی و یک سیستم ریشه ای می باشد. این میوه سهم بزرگی از تولید و مصرف را در جهان به خود اختصاص داده است امروزه کشورهای هند، مالزی، اندونزی، کنیا و جامائیکا بزرگ ترین تولید کننده های موز در جهان هستند و اما در ایران بیشترین سطح زیر کشت را استان هرمزگان، سیستان و بلوچستان و چابهار به خود اختصاص داده است .

شرایط محیطی مناسب برای کشت 

آب و هوا 

این گیاه در آب و هوای گرم به خوبی رشد می کند. بهترین درجه حرارت برای گلدهی بین ۲۶ تا ۲۸ درجه سانتی گراد و در مرحله رشد مناسب ترین دما بین ۲۹ تا ۳۰ درجه سانتی گراد می باشد هم چنین باید توجه داشت اگر دمای محیط زیر ۱۶ درجه سانتی گراد باشد رنگ موز به سبز خاکستری تغییر می کند و ساقه ی گلدهنده ایجاد نمی شود و اگر درجه حرارت به بیش از ۳۸ درجه برسد رشد گیاه متوقف می شود و پدیده ی سوختگی ایجاد می شود.

خاک 

خاک هایی که زهکشی مناسب دارند و غنی از مواد آلی هستند برای کاشت موز مناسب هستند بنابراین گیاه درخاک شنی و رسی با PH ۵.۸ تا ۸ بهترین رشد را دارد.

باد 

وزش باد در مناطق نیمه گرمسیری باعث واژگون شدن و شکستن ساقه ها می شود برای جلوگیری از این خسارت در مزرعه باید از موز پاکوتاه استفاده شود و در اطراف موزهای پا بلند و نی مانند کاشته شود.

نور 

گیاه برای رشد مطلوب به مقدار کافی نور خورشید نیاز دارد.گیاهانی که در معرض سایه هستند به خوبی رشد نمی کنند اندازه آن ها کوچک است و کیفیت پائین تری دارد.

انتخاب و آماده سازی زمین 

زمینی را برای کاشت انتخاب کنید که به قدر کافی بزرگ باشد و فضا برای رشد گیاه داشته باشد. قبل از کاشت خاک باید زمین شخم زده شود تا خاک یک دست شود هم چنین باید زمین عاری از هر گونه گیاه و علف هرز شود.

فاصله کاشت 

فواصل مناسب درختان موز در تولید تجاری آن بسیار اهمیت دارد باید فضای مناسبی برای هر درخت وجود داشته باشد در غیر این صورت زمانی که فاصله درختان از هم کم باشد رقابت بین درختان برای جذب آب و موادغذایی زیاد می شود که باعث کاهش رشد میوه می شود .

کاشت 

بهترین روش برای تکثیر گیاه استفاده از پاجوش موز و کاشت گیاهچه است برای این منظور پاجوش درگودالی به قطر ۵۰ سانتی متر و عمق ۳۰ سانتی متر که کف آن با کود پوشیده شده است در عمق ۳ سانتی متری به صورت کاملا قائم در خاک قرار داده می شود و روی آن خاک و کود ریخته می شود.

آبیاری 

باید به نحوی انجام شود که همیشه خاک اطراف ریشه مرطوب باشد. موز در مقایسه با سایر میوه های گرمسیری به خشکی حساس است و درصورت عدم آبیاری مناسب زمان گلدهی و میوه دهی گیاه به تاخیر می افتد و اندازه میوه و عملکرد محصول به شدت افت می کند‌. آبیاری در مرحله داشت به سه روش بارانی، قطره ای و نشتی انجام می شود که با توجه به باراش باران در منطقه هر هکتار به ۱۶۰۰۰ تا ۱۸۰۰۰ متر مکعب آب نیاز دارد.

کوددهی 

موز نیاز تغدیه ای بالایی دارد در زمین هایی که خاک حاصلخیز ندارند برای تولید محصول مناسب باید ۴ تا ۶ دفعه در سال کود داده شوند. برای تقویت زمین در مرحله آماده سازی کودهای ازته، فسفره و پتاسه به خاک اضافه می کنند هم چنین بعد از هر برداشت برای افزایش میوه دهی و بالابردن عمر درخت کودهای شیمیایی به خاک اضافه می کنند. در زمان کاشت علاوه بر کود حیوانی پوسیده برای هر گودال از کودهای سولفات‌پتاسیم، فسفات و سولفات آمونیوم در چند مرحله استفاده می شود.

علائم کمبود عناصر غذایی و نیاز به کوددهی 

- نیتروژن : برگ های مسن گیاه رو به زردی می رود و برگ های جوان نیز سبز کمرنگ می شود.

- فسفر : باعث توقف رشد گیاه و خشک شدن آن می شود .

- پتاسیم : باعث ظهور لکه های کوچک قهوه ای و ارغوانی در لبه برگ ها می شود هم چنین ممکن است برگ ها انحنا پیدا کند و نوک آن ها به سمت پائین خم شود.

- روی : رشد گیاه را متوقف می کند و باعث تغییر شکل برگ ها و باریکی آن می شود .

- آهن : سبب مرگ زود هنگام میوه و بدشکلی در آن می شود .

- مس : گیاه پژمردگی ظاهری دارد و برگ ها ظاهر چتری به خود می گیرند .

کنترل علف های هرز 

این فرآیند هم در مرحله ی داشت و کاشت انجام می شود نواحی بین بوته ها در کاشت باید عاری از علف های هرز باشد در غیر این صورت موزها بر روی هم سایه ایجاد می کنند و مانع از نفوذ نور به گیاه می شود. برای کاهش علف های هرز هم چنین می توان از مالچ استفاده کرد.

کنترل آفات و امراض 

از مهم ترین بیماری ها موز می توان به پژمردگی باکتریایی، موکو، سر سیاهی، پژمردگی فوزاریومی و پوسیدگی ریشه اشاره کرد و از مهم ترین آفات می توان تریپس گل، تریپس رنگ سرخ و زخم شیشه ای را نام برد یکی از راه های نابودی آفات و امراض هرس و دیگری استفاده از آفات کش ها و سم ها می باشد.

برداشت و نگه داری 

موز نارس برداشت می شود و بقیه مراحل رسیدن را در انبار طی می کند علائم رسیدگی میوه خشک شدن برگ و انتهای گل است که بسته به رقم میوه و شرایط محیطی متفاوت است از دیگر علائم برداشت افزایش وزن میوه نسبت به طول و خم‌شدگی یکسان آن می باشد. به محض برداشت دستک های موز را باید به دور از نور خورشید و در مکانی سایه و خشک قرار داد. هم چنین برای رسیده کردن موز می توان علاوه بر از گاز اتیلن از پلاستیک های مخصوصی برای پوشاندن خوشه های موز استفاده کرد.