کودهای بیولوژیک (زیستی)

کاربرد کودهای شیمیایی باعث بروز خسارات جبران ناپذیر زیست محیطی، بهداشتی و اقتصادی شده است. کاربرد کودهای شیمیایی نیتروژنه به واسطه برجای ماندن آنها در طبیعت، باعث آلودگی آب و خاک شده و از این طریق باعث ایجاد بیماری ­های مختلفی از قبیل سرطان و مت هموگلوبینا (در اثر نیتراته شدن آبهای زیرزمینی) در انسان می­شوند. این معایب کودهای شیمیایی و هزینه بالای تولید آنها باعث شد که تولید کودهای بیولوژیک مورد توجه جدی قرار گیرد. کودهای بیولوژیک در مقایسه با کودهای شیمیایی از منافع اقتصادی و زیست محیطی فراوانی برخوردار هستند. کودهای بیولوژیک علاوه بر صرفه اقتصادی، باعث پایداری منابع خاک، حفظ توان تولید در درازمدت و جلوگیری از آلودگی محیط زیست می­گردد.

تعریف کود زیستی:

کودهای زیستی به مواد حاصل­خیز کننده­ای گفته می­شود که شامل تعداد کافی از یک یا چند گونه از ارگانیسم های مفید خاکزی هستند که در بستری از مواد نگهدارنده قرار دارند، به عبارت دیگر کودهای زیستی، ریزاندامگان (میکروارگانیسم­هایی) هستند که قادرند عناصر غذایی خاک را در یک فرآیند زیستی (بیولوژیکی) تبدیل به مواد مغذی همچون ویتامین­ها و دیگر مواد معدنی کرده و به ریشه خاک برساند.

مزایای کودهای زیستی:

1-    عرضه مواد آلی به خاک

2-    تامین عناصر غذایی به صورتی کاملا متناسب با تغذیه طبیعی گیاهان

3-    کمک به تنوع زیستی

4-    تشدید فعالیت­های حیات

5-    بهبود کیفیت

6-    حفظ بهداشت محیط­­زیست

7-    در مجموع حفظ و حمایت از سرمایه­های ملی

مراحل تولید کودهای زیستی:

به منظور تهیه کودهای زیستی انواع و اقسام ریزوبیوم­ها معرفی شده­اند. کودهای بیولوژیک به عنوان طبیعی­ترین و مطلوب­ترین راه­حل برای زنده و فعال نگهداشتن سیستم حیاتی خاک، مطرح می­شوند. به طور معمول ارگانیسم­های مورد استفاده برای تولید کودهای زیستی از خاک منشا می­گیرند و در اغلب خاک­ها حضور فعال دارند. بنابراین در بسیاری از موارد کیفیت و کمیت آنها در حد مطلوب نیست و به همین دلیل استفاده از زادمایه­ی آنها ضرورت پیدا می­کند. در این قبیل کودهای زیستی، تراکم جمعیت سلولی در حدی است که می­توان تا بیش از یک میلیون سلول زنده را برای هر دامنه تلقیح شده با آن، فراهم کرد. بیشتر کود زیستی همراه با یک حامل به فروش می­رسد. حامل به مواد جامد، مایع یا نیمه جامدی اطلاق می­شود که قادر به حفظ جمعیت مشخصی از باکتری مورد نظر در مدت معین و به تعداد قابل قبولی باشد. بنابراین مهمترین ویژگی یک حامل توانایی حفظ جمعیت مناسبی از باکتری در فاصله زمانی تولید تا مصرف آن در فضای شهری می­باشد.

انواع کودهای زیستی:

کودهای زیستی معمولا به دو صورت طبقه بندی می­شود:

الف) بر اساس نوع میکرو و ماکرو ارگانیسم­ها

1-    کودهای زیستی باکتریایی (ریزوبیوم، ازتوباکتر، ازوسپریلیوم و ...)

2-    کودهای زیستی قارچی (میکوریزا)

3-    کودهای زیستی جلبکی (جلبک­های سبز، آبی و آزولا)

4-    کودهای زیستی اکتینومیست­ها (فرانکیا)

5-    کودهای حاصل از ماکروفون خاک (کرم خاکی)

ب) بر اساس اعمالی که ارگانیسم­ها انجام می­دهند:

1-  باکتری­های تثبیت کننده نیتروژن مولکولی

2- قارچ­های میکوریزی

3- میکروارگانیسم­های حل کننده فسفات­های نامحلول

4- باکتری­های ریزوسفری محرک رشد گیاه

5- ارگانیسم­های تبدیل کننده مواد آلی زائد به کمپوست و ورمی کمپوست

جمع بندی:

کودهای بیولوژیک باعث بهبود حاصلخیزی خاک می‌شوند، از طریق فرآیندهای طبیعی تثبیت نیتروژن، حل شدن فسفر و… مواد مغذی خاک را افزایش می‌دهند و باعث بهبود رشد و افزایش عملکرد گیاهان و درختان شما می‌شوند.

کودهای بیولوژیک بافت خاک را بهبود می‌بخشند به‌عنوان‌مثال کود جلبک دریایی به سبک شدن خاک‌های رسی و سنگین کمک می‌کند. از طریق استفاده از کودهای زیستی، می‌توان گیاهان سالم را پرورش داد، در حالی‌که پایداری و سلامت خاک را نیز افزایش می‌دهد.

با کاربرد کود بیولوژیک می‌توان انتظار کاهش استفاده از کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها را داشت زیرا، کودهای بیولوژیک اجازه نمی‌دهند عوامل بیماری‌زا شکوفا شوند.